Nu de dagen steeds donkerder en kouder worden, verzuchten mensen wel eens dat ze een winterslaap zouden willen houden. Lekker de hele winter in een knus, warm bed slapen en pas weer wakker worden als vogels het begin van de lente aankondigen. Een interessante vraag: kunnen mensen, net als dieren, een winterslaap houden?
Dierenrijk
Een groot deel van het dierenrijk bereidt zich op de een of andere manier op de winter voor. De winterslaap die sommige dieren houden is een fascinerend fenomeen waar veel onderzoek naar wordt gedaan. In feite slapen dieren helemaal niet tijdens de winterslaap: ze bevinden zich in een toestand tussen slaap en wakker in en de hersenen liggen vaak helemaal stil. Daarnaast vertraagt de hartslag en de ademhaling, gaat de lichaamstemperatuur soms drastisch naar beneden en worden vetreserves aangesproken. Gevolg: het dier hoeft in de koude winter geen energie te verspillen en heeft een grotere kans om te overleven.
De mens in winterslaap
Zo normaal als de winterslaap in het dierenrijk is, zo abnormaal is dit gegeven bij de mens. De mens kan de winter prima overleven en is dus van nature niet geprogrammeerd om een winterslaap te houden. Een goede, dikke winterjas en de kachel een paar graden hoger is immers voldoende om de winter te overleven! Toch houdt het de wetenschap bezig: is de mens kunstmatig in een winterslaap te brengen? En waarom zou je dat eigenlijk willen?
Medische redenen
Een reden om mensen in een winterslaap te brengen, is het wachten op een orgaandonor. Is er geen geschikte donor voor een patiënt, dan zou een winterslaap waarin de zieke patiënt op de donor wacht uitkomst kunnen bieden. Daarnaast is de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA geïnteresseerd in het kunstmatig in slaap brengen van mensen: op deze manier zouden astronauten minder energie verbruiken tijdens de lange reis. Tot slot is gebleken dat de toestand waarin dieren zich tijdens de winterslaap bevinden, voor de mens zeer gunstig zou zijn als narcose. Organen zouden minder schade oplopen en de kans op complicaties zou verkleinen.
Bruikbare informatie
Uit onderzoek blijkt dat dieren die een winterslaap houden waarschijnlijk langer leven, doordat beschadigde cellen sneller gerepareerd kunnen worden. Voor wetenschappers is dit een interessant gegeven; de slaap-waak toestand van dieren in winterslaap levert dan ook veel informatie over lichaams- en hersenprocessen op. Hoewel wij geen dieren zijn, zou die informatie misschien ook voor de mens bruikbaar kunnen zijn. Zo is ontdekt dat cellen die Alzheimer veroorzaken, bij dieren in winterslaap gerepareerd worden. De vraag is of dit proces ook bij de mens mogelijk is.
De winter overslaan
Tot op heden weten we nog niet of en hoe de mens kunstmatig in een winterslaap gebracht kan worden. Het is bovendien niet erg waarschijnlijk dat dat ooit wel gaat gebeuren. Wat misschien nog wel het meest in de buurt komt, is het syndroom van Kleine-Levin. Hierbij slaapt de patiënt tot soms wel 23 uur per dag en dat voor langere tijd – tot wel enkele maanden. Een ziekte die het leven behoorlijk ontwricht: van school, werk of sociale activiteiten is immers geen sprake meer. De vraag is dus of je een winterslaap eigenlijk wel moet willen. Want vergeet niet: in bed blijven liggen is misschien heerlijk, maar je slaapt ook in één ruk door de gezellige en knusse decembermaand heen!
